Kotter TX-26
Door Kelly Blok voor NH Nieuws
Verdwenen viskotter TX-26 na 54 jaar teruggevonden, opluchting voor nabestaanden
Duikers Cees en Meijert met Bert, die een patrijspoort afkomstig van het wrak vasthoudt - Foto: NH Media / Kelly Blok
Maandagochtend, 05.00 uur. De zon laat nog amper van zich zien in de haven van IJmuiden, maar duikschip de Lamlash staat op het punt van vertrekken. Aan boord zitten dertien hobbyduikers, Cees Meeldijk van Stichting Onderzoek Maritieme Vermisten én NH Nieuws, die alles voor een documentaire vastlegt. Iedereen is erop gebrand om de TX-26 te vinden en daarom wordt er op één wrak gedoken, zo'n 70 mijl van IJmuiden vandaan. Op sonarbeelden kon Meeldijk al eerder concluderen dat er op die plek een wrak van een kotter moet liggen. Misschien wel de TX-26.
Wie ook aan boord is, is Bert Visser. Zijn leven stond 18 november 1970, op zijn zesde verjaardag, volledig op z'n kop. De viskotter TX-26 met onder andere zijn 15-jarige broer Bouke raakte vermist tijdens een stormachtige nacht. "Het was half 6, net voor het avondeten, toen een buurman het aan mijn ouders vertelde. We moesten daarna meteen naar bed", vertelt Bert.
Onbeantwoorde vragen
Het ongeluk heeft bij Bert en de andere nabestaanden van de vijfkoppige bemanning een groot litteken achtergelaten. Geen antwoord op de vraag hoe het precies is gebeurd, geen afscheid kunnen nemen van Gerard, Bouke, Louis, Kees en Klaas. Geen idee waar het schip moet zijn gezonken. Die gedachten achtervolgen Bert al bijna 54 jaar lang.
Per toeval komt Bert een jaar geleden in contact met Cees Meeldijk. Met zijn Stichting Onderzoek Vermiste Maritiemen houdt hij zich bezig met het vinden van scheepswrakken voor nabestaanden. Ook Bert ziet zo'n zoektocht naar de TX-26 wel zitten. Misschien geeft dat hem na al die jaren eindelijk rust. En zo begint de zoektocht naar het wrak dat al bijna 54 jaar ergens in de Noordzee moet liggen.
Dankzij gesprekken met nabestaanden komt Meeldijk al een heel eind. Ook bladert hij door veel bruikbare informatie in het Nationaal Archief in Den Haag. Na lang zoeken vindt Cees er een mysterieus ‘wrakpuntje’ op de kaart dat overeenkomt met de gewonnen informatie over de laatste positie van het schip. "Dit zou hem nog wel eens kunnen zijn", vertelt de onderzoeker.
Tekst gaat door onder de foto. De plek van het wrak is rood gearceerd
Speld in een hooiberg
En dan begint de expeditie naar het nu nog onbekende wrakpuntje. Kans is dat Meeldijk en de duikers er de TX-26 op de bodem vinden, maar het kan ook net zo goed een ander wrak zijn. De Noordzee ligt namelijk vol met honderden scheepswrakken. Na een vaartocht van 12 uur komt het duikschip de Lamlash aan op de plek waar het wrak ligt en maken de duikers zich klaar voor een duik naar ongeveer 30 meter diepte.
De weersomstandigheden zijn perfect. Veel zon, weinig wind en genoeg zicht in het water. De duikers aan boord hebben jarenlange ervaring met het duiken op wrakken en beginnen meteen met het rondzoeken naar herkenbare punten van de TX-26. Na een paar uur uitvoerig onderzoek komt het eerste verlossende antwoord: "Ik weet zeker dat dit 'm is. Hij voldoet helemaal aan het plaatje", vertelt duiker Erik als hij voor de tweede keer het water uitkomt.
De volgende ochtend gaat duiker Meijert weer het water in. Hij probeert aan de zijkant van het wrak met een ijskrabber de anemonen en ander onderwaterleven los te schrapen. Daar verschijnen twee letters en twee cijfers. "TX-26 staat erop. Dit is hem", zegt duiker Meijert als hij weer boven water komt.
Op onderstaande foto zijn de cijfers 26 duidelijk te zien.
Er verschijnt gelijk een glimlach op het gezicht van Bert Visser. Deze plek, waar hij zelf vaak is geweest om te vissen, heeft een nieuwe betekenis gekregen. Hij weet na al die jaren eindelijk waar zijn grote broer is gestorven.
-
Het vergaan van de TX-26
De grootste ramp die de Texelse vissersvloot deze eeuw overkwam, was het vergaan van de TX-26. De Tijd zal het Leren van W. Griek uit Oudeschild. In de vroege morgen van 18 november 1970 moet het drama zich hebben afgespeeld, het heeft het leven gekost aan vijf jonge mensen. Het blijft gissen naar de juiste toedracht van het ongeluk. Aangenomen moet worden dat de TX-26 is vastgelopen en door het slechte weer is gekapseisd.
Woensdagmorgen om 03.15 uur liet de bemanning over de radio weten dat in verband met het slechter wordende weer, de trek uitgemaakt zou worden, waarna een haven zou worden opgezocht. Dat was het laatste levensteken. Toen later contact met De Tijd zal het Leren gezocht werd, kreeg men geen antwoord. Denkende dat de radio buiten bedrijf was, dacht men nog niet aan het ergste.
Toen in de loop van de dag, na herhaalde oproepen op radio en spoetnik, geen reactie kwam, begon men zich ongerust te maken. Het bleek ondertussen dat de TX-26 in geen enkele haven was binnengelopen.
Woensdagmiddag werd door verschillende kotters met zoeken begonnen, de grote kotters TX-14, TX-99 bleven 's nachts doorgaan met dit werk, echter zonder enig resultaat. Donderdagmiddag voer een groot deel van de Texelse kottervloot uit, om deel te nemen aan een georganiseerde zoekactie in samenwerking met de Marineluchtvaartdienst. Het gebied waar gezocht werd was de laatste bekend positie van de TX-26 te weten 53.26 noord en 003.24 oost. Met het verstrijken van de tijd verdween ook het laatste beetje hoop dat men nog had. De verslagenheid was groot, vooral in Oudeschild waar de eigenaar woonde en drie van de vijf bemanningsleden vandaan kwamen.
De vissers die aan de zoekactie deelnamen, hadden geen enkele hoop meer om nog een overlevende aan te treffen. Het doel van de actie was om een einde te maken aan de martelende onzekerheid van de nabestaanden. In deze rampnacht zijn op zee gebleven: Gerard van der Star, Louis Eelman, Kees Witte, Klaas van der Star en Bauke Visser.
De TX-26 behoorde tot de kleinere kotters van de Texelse Noordzeevloot. Het had een lengte van 18 meter en er stond een motor in van 350 pk. Het vaartuig was goedgekeurd door de Scheepvaartinspectie en voldeed daarmee aan de stabiliteitseisen van die tijd.
Later is nog gezocht door Hr.Ms. Groningen en Hr.Ms. van Speyk. Dit gebeurde met sonar, maar ook dit had geen resultaat.
Op zondag 29 november werd er in het zeemanskerkje van Oudeschild een herdenkingsdienst gehouden, om uiting te geven aan het medeleven. De hele visserijgemeenschap leefde mee en met hen vele anderen. De plaatsen in de Nederlands Hervormde Kerk waren ruim voor aanvang van de dienst volledig bezet. De andere belangstellenden konden de rouwdienst volgende in de R.K. kerk, waar een geluidslijn naartoe gebracht was. De dienst werd geleid door ds. Waardenburg en pastor Obdam. Centraal in de dienst stond het thema: Handelingen. “Stel uw vertrouwen op de Heer Jezus en gij zult behouden worden.”
De IJM-18 heeft later het st Gerard van der Star geborgen. Eigenaar W. Griek, die op ruim vijftigjarige leeftijd De Tijd zal het Leren in de vaart had gebracht, lag ten tijde van de ramp met een aanval van nierstenen thuis in bed. Hij en zijn vrouw Griet hadden geen kinderen. De bemanning op de TX-26 waren ‘zijn’ jongens. Het omkomen van die jongens heeft hem nooit meer losgelaten. Het moet gezegd worden dat de visserijcoöperatie zich zeer solidair opstelde. Willem Griek werd aangeboden om nog lopende schulden door de coöperatie te laten vereffenen. Na ampele overweging is dat door hem afwezen. Gezien zijn leeftijd was een nieuw schip geen optie. Na passen en meten werd een levensverzekering afgekocht, waarmee de nog openstaande rekeningen voldaan konden worden. De mensen stonden weer op nul. Om een inkomen te verwerven werd allerhande werk aangepakt. Ook Griet ging uit werken en het huisje achter in de tuin diende in de zomer als hun woning terwijl het eigen huis verhuurd werd. Enige jaren na het vergaan van zijn schip, trad Willem in dienst van de TESO als nachtwaker. Dit deed hij tot zijn pensioen.
Bron: Met de kop op de Zee (Sam van der Slikke, Cor de Wolf, Frits Aalderink)